Karadeniz Teknik Üniversitesi Tıp Fakültesi, Mikrobiyoloji ve Klinik Mikrobiyoloji AD., Trabzon

Merkezi sterilizasyon ünitesi (MSÜ), hastanede tanı ve tedavi amacıyla kullanılan ve hastane içi döngüsünde sterilizasyon gerektiren bütün malzemelerin gerekli muamele gördüğü bir ünite olarak tanımlanabilir. Günümüzde hastane içinde tek bir ünite olarak kurulması, sterilizasyon ve dezenfeksiyon için hem eli yatkın elemanlar bakımından hem ekonomik bakımdan tasarruf sağlaması nedeniyle arzulanmakta ve ideal olarak görülmektedir. Ülkemizde son yıllarda böyle bir yapılanma yaygınlık kazanmaya başlamıştır.

Hastanelerin çeşitli birimlerinde yeniden kullanılabilir cihaz ve malzemeler MSÜ’de aşağıda belirtilmiş olan işlemlerden geçmektedir.

1-Yıkama ve Temizlik

2-Dekontaminasyon

3-Muayene/kontrol

4-Paketleme

5-Sterilizasyon

6-Depolama

7-Dağıtım ve Geri Dönüş

Bu işlemlerin yürütülmesinde çeşitli cihaz ve alternatifler kullanılmaktadır. Bütün bu işlemler; mikroorganizmaları öldürmek, çapraz enfeksiyonları önleyerek personel ve hastaları enfeksiyonlardan korumaya yöneliktir. Bir başka ifade ile klinik ve ameliyathanelerde hastalara tıbbi uygulamalarda kullanılan malzemelerin özelliğine göre steril edilmesidir. Sterilizasyon, EN 556 standartında tıbbi malzemelerin canlı mikroorganizmalardan tamamen arındırılması şeklinde tanımlanmaktadır. Buna benzer farklı tanımlamalar yapılabilmektedir. Sterilizasyonda teorik olarak bir canlı mikroorganizma bulunma olasılığı milyonda bir veya daha düşüktür.

MSÜ’de yukarıda belirtilen işlemlerin uygulanabilmesi için gerekli cihazların neler ve nasıl olması gerektiğine yanıt aramaya çalışalım. Bu işlemler sırasıyla ifade edilmiştir ve olmazsa olmaz koşulunu gerektirir. Yani, herhangi bir işlemde yapılabilecek hata bütün sterilizasyon şartlarını bozmuş olacaktır.

1-Yıkama ve Temizleme: Burada amaç cerrahi alet ve ekipmanların mekanik olarak temizlenmesidir. Bu amaçla ünitede sıcak-soğuk temiz su, distile su, su ve hava tabancaları, fleksibil musluklar, seyyar masa, kurutma cihazı ve taşıma arabası bulunmalıdır.

Hava-su tabancaları, Lümenli aletlerin içlerini temizlemek için kullanılacaktır. Bu işleve uygun olarak aşağıda belirtilen özellikleri taşıması arzulanır.

1- Hava yada basınçlı su bağlantısı yapılabilecek özellikte olmalıdır.

2-Tabancaların uçları temizlenecek aletlerin ebatlarına ve özelliklerine göre

değiştirilebilmelidir.

3- Her tabanca için en az yeterli sayıda değişik uç edinilmelidir

4- Uçları taşıyan ve duvara monte edilebilen bir aparat ekipman ömrünü uzatacaktır

5-Tabanca ile su veya hava bağlantısını sağlayan basınca dayanıklı şeffaf bir bağlantı

hortumu kontrolü kolaylaştırır.

2- Dekontaminasyon: Bu işlem temizlik ve dezenfektanlarla sağlanır. Dekontaminasyona malzemelerin kullanılmasından hemen sonra en kısa sürede başlanmalıdır. Kullanılan alet ve ekipmanlardan patojen mikroorganizmaları uzaklaştırmak ana hedefi oluşturur. Cerrahi alet içinde kalabilecek artıklar bu işlemin başarısını negatif yönde etkileyeceğinden alet birleştirilebilir en küçük parçalarına kadar ayrılmalı ve eklemli aletler mutlaka açılmalıdır. Dekontaminasyon manuel olarak yapılacağı gibi otomatik olarak “termal dezenfektör” cihazları ile yapılabilir. Bu cihazlar çeşitli teknik özelliklere sahip olmalıdır. Temizleme dezenfeksiyon cihazları EN15883 uluslararası standartlarına uygun olmalıdır. Kapasite, kontrol ve çalışma hızı gibi özellikleri yanında kurulacak otomasyon sistemi ile cihazın çalışma performansını izlemeye yönelik aşağıdaki özellikleri taşımalıdır.

1. Çalışması, yıkama safhaları, bu safhaların izlenmesi ve kaydedilmesi mikro-prosesör ile kontrol edilebilmelidir.

2. Laboratuar malzemeleri, ameliyat aletleri, kapları, cam kaplar, plastik, lastik malzemeleri yıkamaya ve hassas yıkama programları dahil olmak üzere farklı ön program tasarımlı olmalı, ayrıca özel ihtiyaçları karşılamak için kullanıcı tarafından program eklemeye müsait olmalıdır.

3. Mikro bilgisayarın programlanması, kontrol paneli üzerinde bulunan dokunmatik tuşlarla yapılması kolaylık sağlayacaktır. Her program ön yıkama, yıkama, durulama ve sıcak durulama ve kurutma safhalarından oluşmalıdır.

4. Cihaz çift kapılı ve iki duvar arasına monte tipi olmalı ( kirli ortamdan verilen malzemeler dezenfekte edilmiş olarak temiz ortam tarafındaki kapıdan alınabilmeli ) ve yıkama odası hacmi en az uygun kapasitede olmalıdır. Yıkama işleminin iyi yapılabilmesi için su pompası gücü yeterli, paslanmaz çelik ve su sirkülasyonunu başarılı yapabilmelidir.

5. Kazan ve cihazın diğer aksamları (AISI 304-AISI 316) tamamen paslanmaz çelikten imal edilmiş olmalı ve deterjandan etkilenmemelidir.

6. Kapı, paslanmaz çelikten imal edilmiş olmalı, düşey olarak hareket etmelidir, ancak fizik mekana uygun kapı tercih edilmelidir.

7. Yıkayıcı, özel bir emniyet kilidiyle teçhizatlandırılmalı ve kapı tam kapanmadan işlem başlamamalıdır. İşlem sırasında kapı kesinlikle açılmamalı, ancak bir arıza durumunda programa girilerek kapının açılması sağlanmalıdır.

8. Isıtma bobini (Buhar veya elektrik), kazanın dibine yerleştirilmeli ve kazan sıcaklığını yıkama safhasında yaklaşık 85° C’ de tutmalıdır. Buharlaşmayı ve pompaya zarar gelmesini önlemek için maksimum sıcaklık 92 ° C’yi aşmamalıdır.

9. Deterjan püskürtme pompası, gerekli safhalarda, otomatik olarak istenilen miktarda deterjanı suya vermelidir. Deterjan miktarı azaldığında kullanıcıyı uyaran bir sistem olmalıdır. Deterjan miktarları kullanıcı isteklerine ve yıkanan malzemenin durumuna göre ayarlanabilmelidir.

10. Cihaz 220V/380V/50 Hz şehir cereyanı ile çalışacak ve en az + % 10 oranındaki voltaj dalgalanmalarından etkilenmeyecektir.

11. Kontrol panosunda programın seçimini, başlatılıp bitirilmesini, değerlerin değiştirilmesini, yıkayıcı çalışırken program zamanının uzatılmasını ve kullanıcının manuel olarak kapağı açıp kapamasını sağlayan tuşlar bulunmalıdır. Ayrıca panoda, seçilen programın, safhaların, zamanın, sıcaklığın ve uyarıların okunduğu bir gösterge olmalıdır.

12. Cihazda kazan içindeki sıcaklığı ve işlemin o andaki durumunu gösteren bir dijital sistem olmalı ve bu sistemde arıza durumunda kullanıcıyı uyaran bir alarm mekanizması bulunmalıdır.

13. Kontrol panosunda, belli bir şifre girilmeden program değerlerinin değişmesini önleyen bir sistem bulunmalıdır. Program isimleri Türkçe yazılabilmeli ve program safhaları kullanıcı isteklerine göre değiştirilebilmelidir.

14. Cihazda elektrik kesintisi durumunda programa ait değerleri hafızaya alan ve elektrik geldiğinde programın kaldığı yerden devam etmesini sağlayan bir kontrol batarya sistemi olmalıdır.

15. Cihazda, kazanın alt tarafına yerleştirilmiş ve pisliklerin pompaya girmesini önleyen, çıkarılabilir paslanmaz çelikten yapılmış kaba filtreler bulunmalıdır.

16. Cihazda, kazan çeperinin tortu ve kirden temizlenmesini sağlayan dezenfeksiyon programı bulunmalıdır.

17. Her bir cihazla birlikte aşağıdaki aksesuarlar verilecektir

- Yükleme ve boşaltma işlemlerini yapmak için tekerlekli yükleme-boşaltma arabası

- Cerrahi aletlerin yıkanabilmesi için katlı raf sistemi

- Anestezi malzemelerinin yıkanabilmesi için 1 adet anestezi kartı

Cihaz, cerrahi aletleri, paslanmaz çelik kazanı içerisine konulan sıvıyı sonik titreşimler vererek temizleme işlemi yapan bir cihazdır.

1. Cihaz ergonomik çalışmaya uygun dizayna sahip paslanmaz çelikten imal edilmiş olmalıdır. Kazan kapasitesi MSÜ iş hacmine göre belirlenmelidir.

2. Cihazın mikro prosesörlü dijital termostat kontrolü sayesinde, kazan içi ısısı oda sıcaklığı ile 75° C arasında ayarlanabilmeli ve bu değer, dijital göstergeden izlenebilmelidir.

3. Cihaz üzerinde bulunan açma/kapama düğmesi vasıtasıyla, cihazın elektrik şebekesi ile olan bağlantısı tamamen kesilebilmelidir.

4. Isı ve zaman ayarı, cihaz üzerinde bulunan bir tuşla yapılabilmelidir. Seçilen bu değerler dijital göstergeden izlenebilmeli ve yanlış girilen değerler değiştirilebilmelidir.

5. Cihaz kazanına sığabilecek bir sepet yanında alınmalıdır.

3-Muayene-Kontrol: Steril edilecek alet ve ekipmanın tam ve sağlam olup olmadıklarının (aşınma, çizik, çatlak ve paslanma gibi) kontrolü için bu aşama mutlak gereklidir. Bu işlemler için ışıklı, mercekli masalar temin edilmelidir. Bu esnada yağ ve pas giderici işlemler uygulanabilir.

4-Paketleme: Kirli malzeme toplama, ayırma, yıkama ve dekontaminasyondan gelen bütün malzemeler burada toplanıp muayene edilip hazırlanacak; paketlenip veya bohçalandıktan sonra sterilizasyon işlemine tabii tutulacaktır. Bu birim aşağıdaki cihazlardan oluşacaktır.

Kullanılacak sterilizasyon yöntemine ve ekipmana uygun paketleme malzemeleri seçilmelidir. Paketleme ölçüsü paketleme kurallarına uygun olmalıdır. Otoklav, etilen oksit, formaldehit, gaz-plazma gibi çeşitli metodların uygulanabildiği ünitelerde ekipmana uygun sterilizasyon başarısını negatif etkilemeyecek paketleme malzemesi kullanılmalıdır.

Masanın üst kısmında personelin kullanabileceği alet bakım malzemelerinin ve indikatör vs. konabileceği raf sistemi olmalıdır.

Masanın yüzeyi laminant kaplama, ayakları antistatik boyalı çelikten imal edilmiş olmalıdır..

Masanın bir adet kilitlenebilir çekmecesi bulunmalıdır.

1. Cihaz sterilizasyon amaçlı kağıt ve poşetleri kapatma işlevini yerine getirebilecek tam otomatik işleve sahip olmalıdır.

2. Üst düzey bir ergonomik yapı sağlayan ve kullanılacağı masa üzerinde yer tasarrufu sağlayacak eğime sahip olmalıdır.

3. Cihaz kullanıldıktan hemen sonra ısı emisyonu ve enerji sarfiyatını azaltmak amacıyle ısısını otomatik olarak düşürebilmeli ve tekrar kullanılmak istendiğinde kısa süre içinde (20-30 saniye) içinde bir önceki çalışma ısısına dönebilmelidir.

4. Cihaz, yazıcılı olmalı, gelecekte işlem parametrelerini kayıt altına alabilmek amacıyla istenildiğinde harici bir yazıcıya ve/veya merkezi bir kayıt tutma (dizüstü veya kişisel bilgisayara) sistemine bağlanabilme özelliğine sahip olmalıdır.

5. Cihazlar EU güvenlik normlarına göre test edilmiş, Uluslararası Standartlara sahip olacak, TUV Standart Kalite Belgesi taşıyacak. DIN 58953T7 standardına uygun olmalıdır.

6. Cihazın gösterge ekranı yanında membran tuşlar bulunmalı ve bunlar ile mikroişlemciye ait işlemler gerçekleştirilmelidir.

7. Cihazın kendisine ait poşet kapama işlem sayısını gösteren sayacı bulunmalıdır.

8. Cihazın yazıcısı, paketleme tarihi ve geçerli sürenin girilmesi halinde malzemeye ait son kullanım tarihini otomatik olarak hesaplayarak basabilmelidir.

9. Cihazın poşet kapama hızı en az 10 m/dk. olmalıdır.

Raf Sistemi: Steril edilmek üzere hazırlanan paket ve bohçaların konulduğu raflardır.

1. Modüler yapıda, raf aralıkları ayarlanabilir olmalıdır.

2. En az 5 katlı olmalıdır.

3. Paslanmaz çelikten imal edilmiş olmalıdır.

5-Sterilizasyon: Etkin bir sterilizasyonda, yapılan doğru hazırlık aşamalarını takiben ürünlere uygun sterilizasyon yönteminin seçimi önemlidir. Bu amaçla günümüzde MSÜ’de uygulanmakta olan çeşitli sterilizasyon yöntemleri vardır.

Günümüzde endüstriyel ve hastane ortamlarında kullanılan 8 tip sterilizasyon metodu vardır.

Bunlar;

1-Cobalt 60 Radiation

2-Electron Beam Radiation

3-Kuru Hava Sterilizasyon

4-Buhar Sterilizasyon

5-Formaldehyde

6-Ethylene Oxide

7-Plasma/Hydrogen Peroxide

8-Likit dezenfektanlar/sterilizanlar

Bu amaçla en yaygın kullanılan yöntem basınçlı buharla sterilizasyondur. Bu amaçla çeşitli özelliklere sahip, gravite ve pre-vakum otoklavlar mevcuttur. Hastane ortamında kapasite göz önüne alındığında pre-vakum otoklavlar tercih nedenidir. Buhar yoksa sterilizasyonda yoktur sözünden hareketle buna destek verilebilir. Cihazların teknik özellikleri çeşitlidir ve günümüzde üreticiler sıralanan isteklere uygun üretim yapabilmektedir. Tıpkı sahip olmasını istediğiniz özellikte bir otomobil isteği yapar gibi otoklav isteğinde bulunabilirsiniz. Unutulmaması gereken kapasiteniz ve kullanım kolaylığınızdır. Yine cihazın çalışma performansı ve takibi çeşitli prosesörler vasıtasıyla otomasyona bağlanabilir. Matematik olarak yapılan kapasite hesabı tam bir formulasyonla ortaya konamazken yedek kapasite çok önemlidir. Arıza ve iş yoğunluğunun zamanla artabileceği unutulmamalıdır.

Edinilecek otoklavlarda aşağıda ifade edilen özelliklere sahip olması performansı arttıracaktır.

1. Sterilizasyon odası dikdörtgenler prizması şeklinde olmalıdır. Oda hacmi MSÜ iş hacmine göre ayarlanmalıdır.

2. Sterilizatör, sterilizasyon odasının sürekli sıcak kalabilmesi için bir ceket sistemine sahip olmalıdır. U şeklinde veya tam bir su ceketi olmalıdır. Ceket dış yüzeyi ısı kaybını önlemek için uygun bir malzeme ile yalıtılmış olmalı ve bu yalıtım alüminyum levha ile kaplı olmalıdır.

3. Sterilizatör ön vakum sistemine sahip olmalı, kurutma işlemini de vakum ile yapmalıdır.

4. Vakum pompası sessiz çalışabilmelidir.

5. Sterilizatör MSÜ fizik şartlarına uygun kapı sistemine (yukarı kayar, yana kayar veya klasik kapı şeklinde) sahip olmalıdır. Bir taraftan verilen malzemelerin, diğer taraftan alınabilmesi, steril depolama olanağını verebilmesi bakımından çift kapılı olması tercih edilmelidir. Bu özellik kirli temiz alan ayırımı da sağlayacaktır.

6. Sterilizatör mikro işlemci kontrol ünitesine sahip olmalıdır. Mikro işlemci kontrol ünitesi kendine verilen komutları sinyal olarak almalı ve bu komutları işleyerek sterilizatöre gerekli döngüyü yaptırmak için komut vermelidir. Kontrol ünitesi steril edilecek malzemenin cinsine göre değişik programlara sahip olmalıdır.

7. Kontrol ünitesi, sterilizasyon programları, kaçak testi, Bowie-Dick testi gibi programlara sahip olmalıdır. Sterilizatörün o an ki durumu kontrol panosunda izlenebilmelidir.

8. Sterilizasyon parametreleri istendiğinde bir şifre girilerek değiştirilebilmelidir.

9. Sterilizatörde şu programlar bulunmalıdır:

            -134 ° C Cerrahi Aletler

            -121 ° C Isıya Duyarlı Malzemeler

            -134 ° C Flaş Program

            -105 ° C Dezenfeksiyon

            -Bowie-Dick Testi

            -Kaçak Testi

10. Bir tuşa basılarak program seçilebilmeli ve bir tuşa basılarak sterilizasyon işlemi başlatılabilmelidir. İşlem başlatıldıktan sonra otomatik olarak olarak devam etmeli ve bitene kadar başka bir şey yapmaya gerek olmamalıdır.

11. Sterilizasyon safhaları, ısı, basınç, zaman ve program özellikleri ön panelden izlenebilmelidir.

12. Kontrol ünitesi işlem sırasında oluşacak hataları algılamalı ve bir sorun çıkması durumunda hatayı ışık ve sesli bir uyarıcı ile kullanıcıyı uyarmalıdır.

13. Sterilizasyon kapısı açık iken işlem kesinlikle başlamamalıdır.

14. Cihaz bilgisayarlara bağlanabilmeli ve gerektiğinde aynı anda farklı kişiler (Supervizör, Sorumlu Öğretim Üyesi v.s.) tarafından izlenip kontrol edilebilmelidir.

15. Kontrol panelinde sterilizatör buhar besleme basıncı, kazan basıncı ve kazan sıcaklığını gösteren manometreler olmalıdır. Sterilizötörün boşaltma tarafından da işlemin hangi safhada olduğunu gösteren ekran bulunmalıdır.

16. Sterilizatörde sterilizasyon işlemi esnasında ısı ve basıncı kaydeden grafik kaydedici olmalıdır.

17. Sterilizatör ANSI, CSA, TUV, ASME, BS gibi uluslararası kabul edilmiş standartlara uygun olmalıdır.

18. Sterilizasyon odası aşırı basınca karşı emniyet valflerine sahip olmalıdır. Sterilizatör oda basıncı ortam basıncına düşmeden sterilizatör kapağı açılmamalı ve sterilizatör kapağı kapanmadan sterilizasyon işlemi başlamamalıdır.

19. Sterilizatör gerekli olan buharı üstünde bulunan buhar jeneratöründen veya farklı bir yerde üretilen buhar jeneratöründen alabilmelidir.

20. Cihazla birlikte gerekli aksesuarlar alınmalıdır.

Buhar Jeneratörü şu özellikleri taşımalıdır:

• Jeneratör 380/ 220 V 50 Hz şehir şebekesinde çalışabilmelidir.

• Su seviyesi düşük olması halinde jeneratörün su giriş hattına entegre olan bir su tankından su pompası ile jeneratöre su basılabilmelidir. Su seviyesi istenilen seviyeye çıktığında pompa otomatik olarak durmalıdır.

• Aşırı basınca karşı emniyet sistemine sahip olmalıdır

• Buhar jeneratörü ısı kaybını önlemek için dış yüzeyi 50mm’lik mineral yün ile kaplanarak 1.5 mm kalınlığında alüminyum ile izole edilmiş olmalıdır.

• Jeneratör daldırma tip rezistanslara ve kontrol ünitesine sahip olmalıdır.

• Jeneratörün en az 55kg/saat buhar üretim kapasitesine sahip olmalıdır.

MSÜ’de basınçlı buhar dışında kimyasal sterilizasyon olanakları bulunmalıdır. Buna yönelik Etilen oksit, formaldehit ve gaz plazma yöntemleri kullanım alanına girmiştir. Bu sistemlerin birbirine üstünlük ve tercih nedenleri vardır. Bu ayrı bir panel konusu olmakla birlikte tıbbi malzeme üreticilerinin tavsiye ettiği yöntem veya yöntemlere uyum gösterilmelidir. Yine kapasite ve çalışma hızı, stoklama kapasitesi gibi özellikler göz önüne alınarak seçim yapılmalıdır ve yedek kapasite hiç unutulmamalıdır. Günümüzde kullanımda olan ve giderek yaygınlaşan tek kullanım amacıyla hazırlanmış tıbbi ekipmanlar, üreticiler tarafından tavsiye edilmemesine rağmen çeşitli kurumlarda bunların yeniden kullanımı söz konusudur, bu yetkin bilim adamları tarafından tartışılmalı ve kendi fikrime göre yeniden kullanıma sokulabilecek olanların kaç kez ve hangi yöntemle sterilize edilmesi gerektiği belirtilmelidir.

Formaldehit Gaz Sterilizatörü:

Formaldehit yanıcı ve patlayıcı olmayan, aletlerden etilen oksite göre nispeten daha kolay temizlenen ve sterilizasyon odasında ek havalandırma gerektirmeyen avantajları yanında yüksek yoğunlukta tahrişe neden olması, uzun süreli temasın kanserojen etkiye sahip olması gibi dezavantajları vardır. Formaldehit gaz sterilizatörünün aşağıdaki özelliklere sahip olması aranmalıdır.

1. Cihazın çalışması, sterilizasyon safhaları ve bu safhaların izlenmesi ve kaydedilmesi mikroprosesör ile kontrol edilmeli ve cihaz dijital göstergeli, yazıcılı ve dokunmatik kontrollü olmalıdır.

2. Kullanıcının formaldehid gazına maruz kalmaması için sterilizasyon ve havalandırma işlemleri aynı kabin içinde yapılmalı ve sistem bünyesinde bulunan özel havalandırma tertibatı sayesinde formaldehid gazı sistemin kapı çevresi, güvenlik vanası tahliye çıkışı, sistem drenaj hattı bağlantısından emilip su ile karıştırılarak nötralize edilmelidir.

3. Cihaz, 80°C ısıyı tolere edebilen malzemelerin sterilizasyonunu yapabilmelidir.

4. Sterilizasyon ve havalandırma süreleri 5 (beş) saatten fazla olmamalıdır, bu süre sonunda sterilizatörden çıkan malzeme hemen kullanılabilmelidir. Ayrıca havalandırmaya ihtiyaç duyulmamalıdır.

5. Kazan basıncı full vakum altında en az 3 bar basınçta çalışacak şekilde dizayn edilmiş olmalıdır.

6. Sterilizasyon esnasında tarih, zaman, ısı, basınç sterilizasyon safhası gibi tüm parametreler izlenebilmelidir. Tüm bunların yanı sıra hata mesajları ekrandan görsel olarak izlenebilmelidir.

7. Cihaz sırasıyla hazırlama, sterilizasyon ve havalandırma safhalarını geçtikten sonra sterilizasyonun bittiğini ikaz etmelidir.

8. Cihaz kapı açıkken çalışmamalı ve kapının açık olduğunu gösteren bir ikaz sistemi olmalıdır. Elektrik kesilmesi veya hava basıncının düşmesi anında kapının açılmasını engelleyen bir emniyet sistemi bulunmalıdır.

9. Sterilizasyon odasının ısısı seçilen değerin 4-5 C üzerine çıktığı taktirde, sterilize edilecek malzemelerin aşırı ısıdan zarar görmemesini sağlayan koruyucu bir sistem olmalıdır.

10. Cihaz sterilizasyon ısısının ayarlanan sıcaklığın 3°C’nin altına düşmesi durumunda, cihaz otomatik olarak sterilizasyon işlemini durdurmalı ve arzu edilen sıcaklığa tekrar gelindiğinde sterilizasyon tekrar başlamalıdır.

11. Cihaz her sterilizasyon işlemi için sadece 1 adet 100cc %37’lik formaldehid şişesi kullanmalı ve aynı şişeye piyasadan alınabilecek %37’lik formaldehid sıvısı eklenerek defalarca kullanılabilmelidir.

12. Sterilizatör kendi bünyesinde atık gazı nötralize etmeli ayrıca bir makine veya aparata ihtiyaç duyulmamalıdır.

13. Cihaza programlanmış bilgiler mikroprosesör içerisinde muhafaza edilmelidir. Tüm bilgiler dahili bir batarya ile belli süre ile hafızada tutulabilmelidir.

14. Elektrik kesildiğinde cihaz tüm bilgileri hafızasında tutmalı ve beklemeye geçmelidir. Elektrik geldiğinde ise işlemin hangi safhasında kaldığına bağlı olarak ya sterilizasyonu yeniden başlatmalı ya da işlem kaldığı yerden devam etmelidir.

15. Cihaz ISO 9001 standartlarına uygun olmalıdır.

16. Cihaz, yükleme sepeti, hava filtresi kartuşu gibi aksesuarlar ile birlikte alınmalıdır.

Etilen Oksit Gaz Sterilizatörü / Nötralizasyonu Cihazı :

Etilen oksit renksiz yanıcı, patlayıcı, toksik, kanserojen olması yanında sterilizasyon etkinliği kanıtlanmış, farklı aletlerde uygulanabilen özelliğe sahiptir. Etilen oksit gaz sterilizatörünün aşağıdaki özelliklere sahip olması aranmalıdır.

1. Cihaz fizik mekana göre tek veya çift kapılı olabilir.

2. Cihaz hacmi kullanım amacına uygun olarak malzemelerin zarar görmeden yerleştirilmesine uygun olacak şekilde olmalıdır.

3. Cihazın çalışması, sterilizasyon safhaları ve bu safhaların izlenmesi ve kaydedilmesi mikrobilgisayar ile kontrol edilmelidir

4. Kullanıcının etilenoksit gazına maruz kalmaması için sterilizasyon ve havalandırma işlemleri aynı kabin içinde yapılmalı ve sistem bünyesinde bulunan özel havalandırma tertibatı sayesinde Etilenoksit gazı sistemin kapı çevresi, güvenlik vanası tahliye çıkışı, sistem drenaj hattı bağlantısından emilip nötralize edilerek bina dışına atılmalıdır.

5. Cihaz Türkiye elektrik şebekesi standartlarına uygun olarak imal edilmiş olmalı, 220 volt, 50 Hz ve tek fazlı elektrikle çalışmalıdır.

6. Cihaz, ısıya dayanıksız malzemeleri 37°C ile 55°C arasında değişen ısılarda sterilize edebilmelidir. Sterilizasyon derecesi kullanıcı tarafından bu değerler arasından seçilebilmelidir.

7. Sterilizasyon ve havalandırma süreleri 0 ile 99 saat arasında ayarlanabilmelidir.

8. Sterilizasyon esnasında tarih, zaman, ısı, basınç sterilizasyon safhası gibi tüm parametreler cihazın ekranından izlenebilmelidir. Tüm bunların yanı sıra hata mesajları da ekrandan görsel olarak izlenebilmelidir.

9. Cihaz sırasıyla hazırlama, sterilizasyon ve havalandırma safhalarını geçtikten sonra sterilizasyonun bittiğini ikaz etmelidir.

10. Cihaz kapı açıkken çalışmamalı ve kapının açık olduğunu gösteren bir ikaz sistemi olmalıdır. Elektrik kesilmesi veya hava basıncının düşmesi anında kapının açılmasını engelleyen bir emniyet sistemi bulunmalıdır.

11. Sterilizasyon odasının ısısı seçilen değerin 4-5°C üzerine çıktığı taktirde, sterilize edilecek malzemelerin aşırı ısıdan zarar görmemesini sağlayan koruyucu bir sistem olmalıdır.

12. Cihaz sterilizasyon safhasında iken kabin vakumunda bir değişiklik olduğu taktirde otomatik olarak boşaltma ve hava ile yıkama işlemine geçmelidir. İstendiğinde havalandırma da yapılabilmelidir.

13. Cihaz, sterilizasyon ısısı ayarlanan sıcaklığının 3°C altına düşmesi durumunda otomatik olarak sterilizasyon işlemini durdurmalı ve arzu edilen sıcaklığa tekrar gelindiğinde sterilizasyon tekrar başlamalıdır.

14. Cihazın kapısı tam sızdırmaz olmalı, kapı contası her türlü buhar solüsyonlarına dayanabilmelidir. Kapı contası özel silikonlu bir yapıda olup, kapı kapalı iken dışarı ile kazan arasında %100 izolasyon sağlamalıdır.

15. Cihazın kazanı paslanmaz çelik veya alüminyum alaşımından imal edilmiş olmalıdır.

16. Cihaz tercih edilecek olan; etilen oksitle dolu kartuş veya tüple çalışabilmelidir. Bu tercih iş hacmi, maliyet ve temin olanakları göz önüne alınarak yapılmalıdır.

17. Cihazla birlikte etilenoksit gazının nötralizasyonunu sağlayan sistem olmalıdır.

18. Elektrik kesildiğinde cihaz tüm bilgileri hafızasında tutmalı ve beklemeye geçmelidir. Elektrik geldiğinde ise işlemin hangi safhasında kaldığına bağlı olarak ya sterilizasyonu yeniden başlatmalı ya da işlem kaldığı yerden devam etmelidir.

19. Cihaz ile birlikte gerekli (yükleme sepeti, hava filtresi v.s.) aksesuarlar verilmelidir:

Gaz Plazma/Hidrojen Peroksit Sterilizasyon Sistemi ve Parasetik Asit Sterilizasyonu:

Yüksek sıcaklığa ve neme karşı hassas malzemelerin uygun şartlarda steril edilmesi amacıyla kullanım alanında yer bulmuşlardır. Sistem döngüsü vakum, enjeksiyon, difüzyon, plazma ve havalandırma olmak üzere 5 aşamadan meydana gelmektedir. Hidrojen peroksit her türlü reaksiyonun sonunda oksijen ve suya dönüştüğünden herhangi bir toksisitesi yoktur.

6-Depolama: Uygun işlemlerden geçirilip steril edilen malzemenin kullanıma verilmek üzere stoklandığı bölümdür ve bu bölüm antistatik antimikrobik özelliklere sahip raf ve dolaplardan oluşturulmalıdır.

7-Dağıtım ve Geri Dönüş: Ayrı ayrı koridor ve kapılardan yapılmalı ve dağıtım amacıyla kullanılan araçların bakım ve temizliği peryodik olarak yapılmalıdır.

Kaynaklar:

1. Kılıçturgay S: Bir üniversite hastanesinde ideal bir sterilizsyon ünitesinin yapılanması: sorunlar ve çözüm yolları.S.143-146. Ed: Günaydın M, Esen Ş, Saniç A, Leblebicioğlu H: sterilizasyon Dezenfeksiyon ve Hastane İnfeksiyonları, Simad yayınları N0:1, Samsun, 2002

2. Saniç A: Tıbbi cihaz ve aletlerin sterilizasyon ve dezenfeksiyonunda genel prensipler.S.13-21. Ed: Günaydın M, Esen Ş, Saniç A, Leblebicioğlu H: sterilizasyon Dezenfeksiyon ve Hastane İnfeksiyonları, Simad yayınları N0:1, Samsun, 2002

3. Favero S. M, Furuhashi M: Sterilization and infection prevention: what you need to know. Asepsis 1994 16 (4):16-22.

4. Furuhashi M: Modern understanding and practice of sterilization, Proceeding of Fourth annual Global Medical Device Conference, Session for Issues on Sterilization, and its Harmonization: November 12, 1993: Tokyo, Japan.

5. Sayıner A:Sterilizasyon-Düşük ısılı sterilizasyon yöntemleri,Sterilizasyon ve re-use kursu (uluslararası katılımlı)15-18 Mayıs 2003, D.E.Ü. Uygulama ve Araştırma Hastanesi, İzmir.

6. ISO sterilizasyon kontrolüne ilişkin yayınlanmış standartlar:http://www.iso.ch/isob